Dögun - Fyrir möguleika á nýju upphafi

Ég er Erika Kanyó, draumóramaður Hajnalda, einlæg trú um sjálfumönnun og meðvitaðan lífsstíl.

Eftir að hafa þurft að upplifa brottrekstur, heimilisleysi og tap barnanna minna, bjó ég til Hajnalda og byggði á reynslu minni og þekkingu (þú getur lesið meira um það hér: https://www.noklapja.hu/aktualis/2024/05/27/okumenikus-segelyszervezet-riport-sikertortenet/ eða horfa á it hér: https://tv2play.hu/tenyek_plusz/baj_van_elvettek_a_gyerekeimet !

Helsta verkefni mitt er að gefa fjölskyldum í kreppu ekki aðeins heimili heldur einnig nýtt tækifæri.

Við styðjum fólk sem hefur misst nánast allt – en hefur samt kraft til að breyta. Forritið sem ég bjó til er ekki bara húsnæðisaðstoð. Þetta er raunveruleg, mannleg leið í átt að mannsæmandi lífi.

Hvað erum við að gera?

Við byggjum heimili sem eru gerð úr endurunnum efnum – á viðráðanlegu verði, en á lífvænlegan hátt.

Fjölskyldur fá það ekki aðeins, heldur taka einnig þátt í sköpun þess: þær vinna, læra og þroskast. Markmiðið er ekki ósjálfstæði, heldur sjálfstæði.

Af hverju er ég að biðja um stuðning þinn?

Með hverri gjöf getur líf ákveðinnar fjölskyldu breyst.

Með þinni hjálp getum við útvegað ný heimili, þjálfun og leiðsögn fyrir þá sem eru staðráðnir í að koma undir sig fótunum aftur - en hafa ekki fengið tækifæri til þess ennþá.

Í hvað notum við framlögin?

• Hráefni í hús sem á að gera upp (flutningur og viðgerðir á endurunnum efnum)
• Kostnaður við þjálfun, námsefni, leiðsögn
• Útvega grunn heimilisbúnað (t.d. upphitun, rúm, eldavél)
• Verkfæri til að hjálpa börnum að læra

Þannig varð lausnin á áratugagamla vanda sveitaverkefnisins – kaup á yfirgefnum, uppboðseignum til félagslegrar nýtingar – að veruleika.

Það er nánast enginn smábær sem glímir ekki við þann gífurlega pirring sem stafar af óbyggðum húsum. Illgresi vex fljótt á vanræktum veröndum, meindýrum fjölgar sér og það getur jafnvel flutt ólöglega inn í tóm hús.

Vandamál óbyggðra húsa hefur ekki aðeins fagurfræðileg, heldur einnig félagsleg og efnahagsleg áhrif. Hér á eftir mun ég útskýra nánar hvernig hægt væri að leysa þetta mál og hvaða afleiðingar óviðeigandi yfirgefin hús geta haft í för með sér.

Áhrif vanda óbyggðra húsa

1. Vanrækt úthverfi og fagurfræðileg áhrif

Tóm hús og vanræktir garðar eyðileggja ásýnd byggðarinnar sem rýrir markaðsvirði fasteigna og dregur úr öryggistilfinningu bæjarfélagsins. Útlit vanræktar eigna skapar venjulega neikvæð áhrif og fólk er líklegra til að hverfa frá þeim.

2. Vaxandi meindýravandamál

Tóm hús verða fljótt kjörin búsvæði fyrir meindýr, skordýr og nagdýr. Grasóttir garðar og innkeyrslur, óviðhaldsþök, gluggar og hurðir stuðla allt að vandamálinu. Meindýr stofna ekki aðeins heilsu íbúa í hættu heldur spilla hverfið líka.

3. Ólöglegur innflutningur

Yfirgefin hús geta orðið aðlaðandi skotmörk fyrir þá sem leita að ólöglegu húsnæði. Þeir geta auðveldlega brotist inn í óvarðar eignir og búið þar til langs tíma, sem getur valdið félagslegri spennu. Auk þess er slíkum íbúum ekki sama um viðhald eignarinnar sem versnar bara enn frekar ástand hennar.

Lausnarmöguleikar

1. Félagslegt húsnæði og samfélagsverkefni

Það sem Hajnaldaverkefnið myndi annars skila er að breyta tómum húsum í samfélagsverkefni, til dæmis í formi félagslegra íbúða eða félagsmiðstöðva. Sveitarstjórnir geta líka tekið beint að sér endurbætur og útleigu íbúða til þeirra sem raunverulega þurfa á þeim að halda.

2. Nýstárleg endurvinnsla

Annar valmöguleiki sem ég er að velta fyrir mér þegar ég byrja á Hajnaldaverkefninu er nýstárleg endurnýting húsa, svo sem að búa til samfélagsgarða, samfélagsvinnustaði eða listastofur sem geta gefið lausum eignum nýtt hlutverk. Þannig má efla atvinnulífið á staðnum og auka aðdráttarafl byggðarinnar.

3. Samfélagsþátttaka og virkjun

Í framtíðinni er ég meira að velta því fyrir mér hvernig sveitarfélög geti tekið vanda yfirgefinna húsa í sínar hendur, hvort sem það er með samfélagsstarfi, endurbótum, hreinsun eða gerð grænna svæða. Auk þess geta þeir stutt framkvæmd slíkra verkefna með hópfjármögnun. Hins vegar verður örugglega að koma þessu af stað.

Grundvallarmarkmið félagslegrar endurvinnsluáætlunar, auk þess að bæta ímynd byggða, er að bjóða upp á raunverulegt byltingartækifæri fyrir margfaldan bágstadda þjóðfélagshóp með því að styðja við húsnæði, vinnu, nám og aðlögun í samfélaginu. Öfugt við hefðbundna nálgun sem byggir á aðstoð byggist þessi áætlun á gagnkvæmni og samstarfi , kjarninn í því er að þátttakendur taka ekki þátt sem aðeins styrkþegar, heldur sem virkir aðilar í að bæta eigin lífsaðstæður.

1. Húsnæðisbætur með endurvinnslu

• Við endurbætur á heimilum notum við fyrst og fremst endurunnið byggingarefni, húsgögn og heimilismuni , sem við fáum í gegnum gjafa, niðurrif og söfnun samfélagsins.
• Endurnýjun íbúða eða húsa fer fram með aðstoð sjálfboðaliða, fagfólks og fjölskyldnanna sjálfra , þannig að í sameiginlegu starfi hefst sameining, verðmætasköpun og samfélagssköpun jafnvel áður en inn er flutt.
• Markmiðið er ekki aðeins að búa til heimili, heldur einnig að þeir sem taka þátt geti nálgast nýtt umhverfi sitt með stolti og tilfinningu fyrir eignarhaldi .

2. Skuldbindingar um stuðning

Námið býður upp á þróunarmöguleika og skyldur í skiptum fyrir húsnæði, sem getur falið í sér:

• Atvinna : Þátttakendur geta unnið hjá samstarfsstofnunum, í verkefnum í sveitarfélögum eða sjálfseignarstofnunum eða við endurbótavinnu - þannig öðlast ekki aðeins tekjur heldur einnig starfsreynslu.
• Nám, þjálfun : Sem hluti af náminu veitum við aðgang að grunn- og starfsþjálfun , svo sem:
• grunnþekking á fjármálum,
• heimilisstjórnun,
• starfsmenntun (t.d. flísalögn, múrverk, raflagnir),
• stafræn grunnatriði.
• Stuðningur við að gerast frumkvöðull : Þátttakendum gefst kostur á að standa á eigin fótum og stofna fyrirtæki. Þetta er hægt að auðvelda með leiðbeinandaáætlun, viðskiptaráðgjöf, grunnfrumkvöðlahæfileikum og stofnfé.
• Markmiðið er að hjálpa fyrrverandi þurfandi fólki að verða efnahagslega sjálfstæðir, virkir samfélagsaðilar .

3. Virk þátttaka, ábyrgð

Þátttakendur „fá“ ekki bara húsnæðismöguleikana, þeir „vinna fyrir því“ – ekki aðeins með líkamlegri vinnu, heldur einnig með þroska sínum, námi og nærveru í samfélaginu.

Þessi nálgun:

• styrkir sjálfsálitið,
• styður sjálfstæði,
• eykur langtímaskuldbindingu.

4. Markmiðið: sjálfstæði og langtímabreytingar

Markmið áætlunarinnar er að hjálpa fjölskyldum að finna ekki aðeins tímabundna lausn á húsnæðisvanda sínum heldur einnig til lengri tíma litið:

• geta lifað sjálfstæðu lífi ,
• hafa stöðugan tekjustofn,
• ganga í atvinnulífið eða starfa sem frumkvöðlar,
• ekki snúa aftur til fyrri kreppuástands .

Húsnæði er því leið en ekki markmið – skref í átt að virðulegu, virku og sjálfstæðu lífi.

Hugmynd og útfærsluaðferð

Forritið miðar að því að bregðast við mótum félagslegra, umhverfislegra og efnahagslegra áskorana með nýstárlegri nálgun sem byggir á meginreglunni um félagslega endurvinnslu . Félagsleg endurvinnsla er flókin lausn sem þjónar samtímis umhverfislegri sjálfbærni , félagslegri þátttöku og samfélagsuppbyggingu .

1. Notkun endurunnar byggingarefna og búnaðar

• Á meðan á dagskrá stendur endurgerðum við yfirgefin, niðurnídd, en björgunarhæf eignir - þetta geta verið sveitarfélög, kirkjur eða íbúðir og hús í einkaeigu.
• Við endurnýjunina notum við endurunnið byggingarefni, húsgögn og heimilistæki sem:
• okkur var bjargað frá niðurrifi og endurbótum,
• við söfnum frá framlögum frá einkaaðilum og fyrirtækjum,
• Við tökum markvisst á þeim á söfnunarstöðvum samfélagsins.
• Markmiðið er ekki lúxus heldur að búa til öruggt, virðulegt og hagnýtt húsnæði - með lágmarkskostnaði og umhverfismeðvitaðri nálgun.

2. Með þátttöku staðbundinna iðnaðarmanna og sjálfboðaliða í samfélaginu

• Á meðan á byggingu stendur er verkið samræmt af staðbundnum, traustum iðnaðarmönnum, en þeir taka einnig virkan þátt í:
• sjálfboðaliðar sem starfa sem samfélagsþjónusta, vegna samstöðu eða til faglegrar þróunar,
• fjölskyldumeðlimir sem taka þátt í áætluninni , sem upplifa ferlið við að byggja sitt eigið heimili og þróa þar með tengsl og ábyrgð á heimili sínu.
• Þetta sameiginlega starf byggir upp sterk samfélagsbönd og félagsleg bandalög , dregur úr einangrun og er fordæmi fyrir nærsamfélagið.

3. Virk þátttaka þátttakenda: vinna, nám, frumkvöðlastarf

• Ein af grunnstoðum áætlunarinnar er að fjölskyldur séu ekki bara „þegar aðstoð“, heldur þroskandi, virkt fólk sem vinnur að eigin framförum.
• Þátttakendum gefst kostur á að:
• Taktu þátt í endurbótavinnu : málun, niðurrif, þrif, innréttingar o.s.frv. – jafnvel þótt þú sért að byrja í atvinnugrein,
• læra : ásamt samstarfsaðilum í menntamálum veitum við grunnþjálfun (t.d. fjármálavitund, heimilisstjórnun, stafrænt læsi) og starfsþjálfun,
• stofna fyrirtæki : fyrir þá sem hafa hugmyndir og metnað, leiðbeinendur og ráðgjafar aðstoða við gerð viðskiptaáætlunar, stofnun hennar og sjálfbæran rekstur.
• 
  

Þannig „útvegar námið ekki bara húsnæði“ heldur opnar það starfsferil – leið sem leiðir til efnahagslegs og félagslegs sjálfstæðis.

4. Langtímamarkmið: félagsleg og efnahagsleg aðlögun

• Endanlegt markmið áætlunarinnar er varanlegar breytingar : þannig að þátttakendur fái ekki bara tímabundna lausn, heldur:
• til sjálfstæðs lífs sem er metið og viðhaldið,
• fyrir samþættingu á vinnumarkaði eða stofnun sjálfstæðs fyrirtækis,
• fyrir sjálfstraust, fyrir fyrirsjáanlega framtíð .
• Félagsleg aðlögun styrkir ekki aðeins einstaklinginn, heldur einnig samfélagið allt, þar sem áður jaðarsett fólk verður virkt og leggja sitt af mörkum til samfélagsins.

Markhópur – Hvern styður áætlunin?

Áætlunin beinist fyrst og fremst að einstaklingum og fjölskyldum í kreppuástandi sem af einhverjum ástæðum hafa neyðst út úr öruggum takmörkum húsnæðis og þar sem núverandi aðstæður leyfa þeim ekki að breyta aðstæðum sínum á eigin spýtur. Þegar markhópurinn er valinn er mikilvægt að viðkomandi fólk sé ekki bara í neyð heldur líka áhugasama þátttakendur sem vilja þroskast .

Aðal markhópar:

1. Einstæðir foreldrar

o Sérstaklega þeir sem eru einir að ala upp ung börn og hafa lent í kreppu vegna skorts á fjárhagslegum, félagslegum eða tilfinningalegum stuðningi.

o Fyrir þeim er sjálfstætt húsnæði og stöðugar tekjur lykilatriði til að ala upp börn og lifa mannsæmandi lífi.

2. Fjölskyldur og einstaklingar sem hafa misst eða eiga á hættu að missa húsnæði sitt

o Þeir sem eiga yfir höfði sér brottvísun, hafa ekki efni á að leigja íbúð, búa tímabundið hjá ættingjum eða er þegar hótað heimilisleysi.

o Forritið býður þeim upp á öruggt skjól og síðan leið til að koma undir sig fótunum.

3. Ungt fullorðið fólk yfirgefur barnaverndarkerfið eða opinbera umönnun

o Ungt fólk á aldrinum 18 til 24 ára sem kemur út í fullorðinslíf án stuðnings, oft án húsnæðis, fjárhagslegt og andlegt öryggi.

o Námið hjálpar þeim að hefja sjálfstætt líf sitt með handleiðslu, þjálfun og húsnæði.

4. Fólk með marga ókosti

Til dæmis. þeir sem eru með lága menntun, langtímaatvinnulausir, þeir sem eru með breytta starfsgetu, þeir sem tilheyra minnihlutahópum eða þeir sem eru að yfirgefa ofbeldissambönd.

o Fyrir þá þarf flókinn stuðning við félagslega endurræsingu.

Valforsendur og forgangsröðun

Þrátt fyrir að þörf sé grunnkrafa fyrir alla umsækjendur, hefur námið forgang til þeirra sem:

• eru opnir fyrir atvinnu eða starfsþróun,
• eru tilbúnir til að læra - hvort sem er í grunnfærni eða faglegri þekkingu,
• skuldbinda sig til að taka virkan þátt í samfélags- og endurbótastarfi ,
• Þeir vilja lifa sjálfstæðu, ábyrgu lífi til lengri tíma litið og þeir vilja gera eitthvað í því.
• 
  

Þessi nálgun tryggir að úrræði áætlunarinnar fari til fólks sem raunverulega hefur innri hvata til að breyta og sem hægt er að sameinast aftur í félagslega blóðrásina í gegnum samfélag, þekkingu og vinnu.

Samfélagsfesting og valferli

• Áætlunin er í samstarfi við félagsþjónustu sveitarfélaga, frjáls félagasamtök og sveitarfélög til að finna þá sem eru bágustu en hugsanlega virkir þátttakendur.
• Í valferlinu hjálpa persónulegt viðtal, hvatningarviðtal og stundum prófverkefni að sía markhópinn þannig að þátttaka byggist sannarlega á gagnkvæmri skuldbindingu .

Væntanlegur árangur

Þökk sé flókinni nálgun áætlunarinnar skilar það samtímis áþreifanlegum, mælanlegum árangri á sviði húsnæðis, atvinnu, menntunar, samfélagsuppbyggingar og umhverfisverndar. Markmiðið er ekki bara styrking einstaklinga til lengri tíma heldur samfélagsins alls.

1. Bæta húsnæði og lífsgæði

• Á hverju ári geta tugir fjölskyldna (u.þ.b. 20–40 manns) fengið aðgang að lífvænlegu, öruggu heimili sem uppfyllir grunnkröfur um hreinlæti og þægindi.
• Líkamleg og andleg líðan þátttakenda batnar til muna: með stöðugu húsnæði minnkar streita, frammistaða barna í skóla batnar og samheldni fjölskyldunnar eykst.
• Þátttakendur í náminu öðlast einnig reynslu af heimilisrekstri og viðhaldi eigna, sem hjálpar þeim að halda heimili sínu til lengri tíma litið.

2. Sjálfstæði og efnahagsleg aðlögun

• 70–80% þátttakenda munu geta unnið sér inn sjálfstætt líf í lok áætlunarinnar:
• Þeir taka vinnu, stofna fyrirtæki eða afla sér reglulegra tekna.
• Margir þeirra eru að fara út á formlegan vinnumarkað í fyrsta sinn.
• Þekkingin og tengslin sem aflað er í náminu gera þann árangur sem næst varanlegur til lengri tíma litið.
• Fjármálastöðugleiki opnar ný tækifæri – lánstraust, uppbygging varasjóðs, stuðningur við framhaldsmenntun barna.

3. Umhverfisáhrif: endurvinnsla og sjálfbærni

• Endurvinnsla byggingarefna og heimilistækja getur dregið verulega úr úrgangsframleiðslu og umhverfisáhrifum:
• Nokkur tonn af notuðum byggingarefnum, húsgögnum og tækjum eru endurunnin á hverju ári.
• Meginreglan styrkir einnig hugarfarið „ekki rusl, heldur auðlind“ í samfélögum.
• Endurnýjunarlausnir hvetja til notkunar á umhverfisvænni tækni og efnum og stuðla að nálgun að sjálfbærum arkitektúr.

4. Samfélagsþróun og staðbundin efnahagsleg endurlífgun

• Sterk samfélagstengsl eru byggð í gegnum námið: þátttakendur, meistarar, sjálfboðaliðar og heimamenn vinna saman að sameiginlegu markmiði.
• Menning samstöðu og samvinnu breiðist út á svæðinu sem getur eflt félagslega samheldni til lengri tíma litið.
• Með því að virkja staðbundið iðnaðarmenn, smærri frumkvöðla og þjónustuaðila getur staðbundinn efnahagsbati hafist sem hefur margföldunaráhrif:
• ný verkefni, atvinnutækifæri,
• aukin umferð í staðbundnum verslunum,
• innblástur að nýjum samfélagsverkefnum (t.d. sameiginlegar vinnustofur, félagsleg fyrirtæki).
• 
  

5. Þekking og rekstur til fyrirmyndar

• Þekkinguna (faglega, fjárhagslega, frumkvöðlalega) sem þeir sem taka þátt í náminu afla sér er hægt að nýta til lengri tíma litið og miðla til annarra.
• Framtakið getur þjónað sem aðlögunarhæft fyrirmynd á öðrum svæðum , sem hægt er að taka upp og þróa áfram af sveitarfélögum, borgaralegum samtökum eða félagslegum fyrirtækjum.

Félagsleg áhrif

Forritið býður ekki aðeins upp á húsnæðislausn, heldur veitir hún einnig flókin félagsleg viðbrögð við áskorunum 21. aldarinnar: húsnæðiskreppu, félagslegri einangrun, útilokun frá vinnumarkaði og skortur á sjálfbærni. Markmið inngripsins er ekki aðeins að lifa af, heldur full félagsleg aðlögun og endurreisn mannlegrar reisnar .

1. Nýtt tækifæri og endurreisn virðingar

• Fólki sem tekur þátt í áætluninni – sem hefur í mörgum tilfellum búið við jaðaraðstæður í langan tíma – gefst raunverulegt tækifæri til að byrja upp á nýtt .
• Stöðugt heimili og þjálfunarmöguleikar styrkja sjálfsálit þeirra og endurheimta trú á getu þeirra til að breyta lífi sínu.
• Þessi tilfinningalegi og sálræni stuðningur gegnir lykilhlutverki í því að tryggja að þátttakendur lifi ekki aðeins af, heldur dafni og haldi áfram.

2. Samfélagsuppbygging og félagsleg tengsl

• Með áætlun sem byggir á samvinnu, endurnýjun samfélagsins og hjálp hvert við annað þróast samstaða og félagsleg samheldni meðal þátttakenda, sjálfboðaliða og aðstoðarmanna.
• Forritið hjálpar áður einangruðu fólki að byggja upp nýtt félagslegt og faglegt tengslanet sem mun styrkja það þegar það heldur áfram.
• Sveitarfélög njóta líka góðs af: þátttakendur verða virkir meðlimir umhverfisins og stuðla að aukinni félagslegri samheldni.

3. Stuðla að félagslegum hreyfanleika

• Áætlunin stuðlar að því að hjálpa verst settu fólki að brjótast út úr vítahring viðvarandi fátæktar og fara á sjálfbæra leið félagslegs hreyfanleika .
• Með því að styðja við nám, vinnu og frumkvöðlastarf eykst félagslegt og efnahagslegt sjálfstæði til lengri tíma litið og bótaháð minnkar.
• Þetta er sérstaklega mikilvægt fyrir börn þar sem framfarir foreldra skapa þeim einnig betri menntun, heilsu og félagsleg tækifæri .

4. Virk barátta gegn félagslegri einangrun

• Forritið gerir hið ósýnilega sýnilegt : það einblínir á fólk sem er oft hunsað af samfélaginu.
• Með þátttöku, sköpun tækifæra og eflingu þátttöku verða þátttakendur ekki aðeins bótaþegar, heldur einnig virkir, verðmætaskapandi borgarar .
• Til lengri tíma litið mun þetta draga úr fordómum, auka félagslegt réttlæti og vera fordæmi fyrir önnur samfélög.

5. Stuðla að umhverfisvænni nálgun

• Verkefnið styrkir umhverfismeðvitað hugarfar þar sem endurvinnsla, viðgerðir og endurheimt verðmæta verða viðmið í stað sóunar.
• Þátttakendur munu upplifa hvernig hægt er að búa til lífvænlegt heimili úr „óþarfa“ hlutum og hvernig á að byrja upp á nýtt frá því sem er talið slitið - þessi nálgun er framsækin bæði á félagslegu og vistfræðilegu stigi .
• Umhverfisfræðsla hefur langvarandi áhrif, ekki aðeins á þátttakendur, heldur einnig á börn þeirra og nærsamfélagið.